Wybierz osobę:
- Św. Jadwiga Królowa
- Marcin Kromer
- Piotr Ciekliński
- Wacław Potocki
- Kazimierz Pułaski
- Stanisław książę Jabłonowski
- Wincenty Pol
- Ignacy Łukasiewicz
- William Henry MacGarvey
- Stanisław Wyspiański
- Wojciech Biechoński
- Adam hr. Skrzyński
- Aleksander Skrzyński
- Władysław Długosz
- Włodzimierz Tetmajer
- Bronisław Świeykowski
- Bolesław Wieniawa-Długoszowski
- Włodzimierz Kunz
W aptece, za sprawą Jana Zeha, po raz pierwszy zetknął się ropą. Ich doświadczenia, w których Zeh był już zaawansowany, doprowadziły w końcu do otrzymania produktu nazwanego naftą świetlną i użycia go w wykonanej przez lwowskiego blacharza Adama Bratkowskiego lampie naftowej. Wynalazek szybko znalazł praktyczne zastosowanie - 31 lipca 1853 roku lampy naftowe oświetliły salę operacyjną Szpitala Powszechnego O.O. Pijarów we Lwowie. Austriacki Urząd Patentowy 2 grudnia 1853 r. przyznał Ignacemu Łukasiewiczowi i Janowi Zehowi wspólne prawa patentowe "na oczyszczoną ropę", a 23 grudnia tegoż roku kolejny wspólny patent na wyrób świec parafinowych. Drogi Zeha i Łukasiewicza szybko się rozeszły - Zeh założył sklep naftowy i destylarnię ropy i zaopatrywał ludność w naftą oraz inne produkty ropopochodne. Łukasiewicz chciał podążać własną drogą i przyjechał do Gorlic, gdzie istniała już pierwsza kopalnia ropy naftowej uruchomiona przez księcia Stanisława Jabłonowskiego. Łukasiewicz zatrudnił się w aptece Ludwiki Bartkowej jako prowizor, a w wolnych chwilach w piwnicy gorlickiego magistratu, przeprowadzał niebezpieczne doświadczenia z ropą. W 1854 r. rajcy miasta Gorlice zafascynowani nowym źródłem światła, zawiesili pierwszą na świecie lampę uliczną, w kapliczce Chrystusa Frasobliwego na skrzyżowaniu ulicy Zawodzie w Gorlicach. O Janie Zehu szybko zapomniano, gdyż ten, złamany tragiczną śmiercią żony i córki, nigdy nie walczył o swe miejsce w historii przemysłu naftowego. Kariera Łukasiewicza biegła przez kilka lat ze zmiennym szczęściem. Wszedł w kilka z spółek, założył w 1856 r. rafinerię w Ulaszowicach koło Jasła, kopalnię w Bóbrce, ale bez większego powodzenia. Doszło do tego, że Łukasiewicz z początkiem lat 60 - tych XIX w. był gotów porzucić nafciarstwo na zawsze. Wszystko zmieniło się po wypływie ropy z szybu "Wojciech" w Bóbrce - Łukasiewicz szybko stanął na nogi. W 1861 roku została zawiązana nowa spółka naftowa: Klobassa, Trzecieski i Łukasiewicz działająca na zasadzie porozumienia ustnego do 1871 roku (wtedy spisano formalną umowę). W 1872 r. upamiętnił swoją pracę i założenie własnej kopalni w Bóbrce kamiennym obeliskiem. Obelisk ten jest uważany za poświadczenie powstania pierwszej kopalni naftowej na świecie, co jest błędem. Łukasiewicz w 1857 r. ożenił się z siostrzenicą, Honoratą Stacherską. W rok później urodziła się im córka Marianna, lecz niedługo potem zmarła. Nie zaznając szczęścia w rodzinie, Łukasiewicz rzucił się w wir pracy społecznej, a posiadając niemałe środki finansowe, był inicjatorem, organizatorem i wykonawcą wielu akcji na rzecz polepszenia warunków życia społeczeństwa galicyjskiego. Upatrując źródło bogactwa społeczeństwa w ropie, był niezmordowanym krzewicielem wiedzy o metodach wydobycia, produkcji i dystrybucji surowca. W roku 1880 został pierwszym prezesem powstałego w Gorlicach Krajowego Towarzystwa Naftowego, a następnie został honorowym, dożywotnim kuratorem KTN. Działał aktywnie w Komisji Naftowej Sejmu Krajowego, pracując nad systemem prawnym i podatkowym w przemyśle naftowym, bezpieczeństwem w kopalnictwie. Zmarł w 1882 r. w swoim majątku w Chorkówce. |
Wszystko co posiadał, Długosz w 1890 r. zainwestował we własną kopalnię i zbankrutował. Straciwszy cały majątek, ale bogatszy o doświadczenia, Długosz zatrudnił się w firmie Mac Garvey'a, którą ten założył z austriackim finansistą Johanem Simenonem Bergheimem. Długosz rozpoczął poszukiwania ropy pod Borysławiem, ale bez powodzenia, tak, iż w końcu Mac Garvey postanowił zamknąć kopalnię i przenieść ją w inne miejsce. Wbrew jego woli, Długosz wraz z poznanym w Siarach Janem Rączkowskim wiercił dalej, stosując przy tym, jak się potem okazało, przełomowe dla przemysłu naftowego wynalazki. W 1896 r. Długosz na głębokości 900 metrów dotarł do wielkich pokładów ropy, a jego szyb zaczął produkować 40 ton ropy dziennie. W ten sposób Długosz stał się odkrywcą Zagłębia Borysławskiego, a jego dokonanie stało się przełomem w polskim przemysłem naftowym. Od tej pory kariera Władysława Długosza nabrała zawrotnego tempa. Z miejsca został dyrektorem kilku kopalni MacGarvey'a, wrócił do Siar i ożenił się z Kamilą Dembowską, córką Władysława Dembowskiego, właściciela wsi. Świadkami na tym ślubie byli William Henry Mac Garvey i Wojciech Biechoński, burmistrz Gorlic W początkach XX wieku Długosz był już samodzielnym przedsiębiorcą i człowiekiem niezmiernie bogatym. Odkupił od teścia Siary i postawił tam wielki pałac w stylu secesyjnym z okazałym parkiem, oranżerią i kordegardą. Mając potężne zaplecze materialne, Długosz związał się z ruchem ludowym i rozpoczął karierę polityczną - w 1908 r. został posłem do Sejmu Krajowego, a w 1911 r. posłem do Rady Państwa w Wiedniu. W tymże roku 1911, Długosz stał się jednym z najważniejszych ludzi w Cesarstwie Austro - Węgierskim - został ministrem ds. Galicji. W grudniu 1913 r. miał miejsce burzliwy zjazd Polskiego Stronnictwa Ludowego, w czasie którego doszło do otwartej walki pomiędzy zwolennikami Wincentego Witosa i lewicującego Jana Stapińskiego. Długosz był podporą obozu Witosa i jego prawą ręką i w zasadzie to właśnie jego postawa i jego osoba stanowiła casus belli dla stapińszczyków. W efekcie doszło do rozłamu, a ugrupowanie Długosza i Witosa przyjęło nazwę Polskie Stronnictwo Ludowe - Piast ( od nazwy swojego organu prasowego). W konsekwencji politycznej rozłamu Długosz w 1914 r. złożył dymisję ze stanowiska ministra ds. Galicji, ale miało to już dość ograniczone znaczenie w obliczu wybuchu I wojny św. W tym momencie Długosz stał się filarem Piasta, zapewniając partii stabilność materialną i organizacyjną, a także sprawne funkcjonowanie jej gazety - to właśnie Długosz wyłożył pieniądze na jej powstanie. Gazeta, dzięki mądremu zarządowi i za sprawą redaktora naczelnego, Józefa Rączkowskiego z Siar, w latach wojny stała się jedną z najpoczytniejszych gazet w Cesarstwie. Długosz zasłynął podczas wojny przede wszystkim dwoma akcjami politycznymi. Wraz z Włodzimierzem Tetmajerem, swoim kolegą klubowym, w wiedeńskim domu Długosza, 28 maja 1917 r. opracowali rezolucję o wolnej, niepodległej i zjednoczonej Polsce z dostępem do morza. W grudniu tego roku, Długosz wygłosił w austriackiej Komisji Wojskowej słynna mowę o okrucieństwach armii austriackiej i niemieckiej dokonanych na ludności Galicji. Po wygłoszeniu tej mowy Długosza potajemnie śledził wywiad austriacki. W niepodległej Polsce Władysław Długosz nadal pozostał wielkim przemysłowcem, politykiem i społecznikiem. Już w 1917 r. został prezesem Krajowego Towarzystwa Naftowego, a w 1921 r. powierzono mu prezesurę Państwowej Rady Naftowej. W rok później wybrany został do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, oczywiście z listy PSL - Piast. Odszedł z polityki dopiero po zamachu stanu Piłsudskiego z 1926 r., jednak w uznaniu zasług, w 1931 r. otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta. Stale rozwijał kopalnictwo naftowe na Ziemi Gorlickiej, odnosząc sukces szczególnie w przypadku Biecza - Załawia. Długosz był niezwykle oddanym obywatelem Ziemi Gorlickiej. W latach 1909 - 1923 piastował funkcję marszałka Rady Powiatowej w Gorlicach. Z jego inicjatywy i często za jego pieniądze powstawały związki mleczarskie, domy ludowe, szkoły. Dla młodzieży wiejskiej uczącej się w mieście wybudował dwa internaty polski i ruski (łemkowski). Był głównym inicjatorem powstania Okręgowego Towarzystwa Rolniczego i Spółki Handlowej "Sierp". Za jego pieniądze zbudowano "Dom Sokoła" z pierwszym kinem w Gorlicach i odbudowano zniszczony kompletnie przez Austriaków kościół pw. Św. Św. Filipa i Jakuba. Władysław Długosz zmarł w 1937 r. i pochowany został w rodzinnym mauzoleum w Siarach. |
Bolesław Wieniawa-Długoszowski
|