• 14 maja 2024
  • Imieniny:  Bonifacego, Dobieslawa, Macieja

Wybierz osobę:

Św. Jadwiga Królowa

Urodziła się w 1374 r. i była trzecią i najmłodszą córką Ludwika Węgierskiego i Elżbiety Bośniaczki. Jej pradziadkiem był Władysław Łokietek, a krewnym św. Ludwik, biskup z Tuluzy. W 1384 r. została królową Polski. W 1386 r., wyrzekając się osobistego szczęścia, dla dobra państwa i religii katolickiej, która gorąco wyznawała, stała się żoną Władysława Jagiełły. Za sprawą tego małżeństwa doszło do powstania największego państwa ówczesnej Europy, państwa, które złamało potęgę krzyżacką i wyznaczało kierunki polityczne w Europie Środkowej przez następne trzysta lat. W roku 1387 Jadwiga dokonała przyłączenia Ziemi Halickiej do Polski. Dzięki niej odnowiono Akademię Krakowską nazwaną Uniwersytetem Jagiellońskim. Wiele razy przebywała w Bieczu, który od 1311 r. należał do królewskich dóbr stołowych. Lubiła tu przyjeżdżać ze względu na piękno miasta i okolic, a może też po trosze ze względu na to, że Biecz leżał na szlaku węgierskim i stąd blisko było już do rodzinnej Budy. Po raz pierwszy była w mieście 8 VI 1386 r. Wówczas to wydany został dokument, w którym król zezwalał na odbywanie targów w pobliskim Dębowcu przez tydzień Zielonych Świąt. Ponownie Biecz nawiedził królewski orszak w 1388 r. Kolejne wizyty odbyły się w 1389, 1390 i 1394 r. W 1393 r. królowa Jadwiga na prośbę bieckich rajców wydała dokument potwierdzający nadanie miastu prawa magdeburskiego przez Kazimierza Wielkiego w 1363 r. Największym darem królowej dla Biecza było ufundowanie 26 VII 1395 r. szpitala i kościoła Św. Ducha dla tego miasta - na ich utrzymanie królowa przekazała czynsz z połowy łaźni miejskiej. Zmarła w 1399 r. Królowa Jadwiga słynęła z dobroci i wrażliwości na biedę i cierpienie. W 1997 r. została kanonizowana przez Jana Pawła II w Krakowie.

Marcin Kromer

Jest to jedna z najświetniejszych osobistości związanych z Ziemią Gorlicką. Urodził się w 1512 r. w Bieczu w bogatej rodzinie mieszczańskiej i był najstarszym z pięciorga dzieci Kromerów. Do pierwszej szkoły Marcin uczęszczał w Bieczu, a w wieku 16 lat zapisał się do Akademii Krakowskiej. W 1530 r. uzyskał stopień bakałarza nauk wyzwolonych i filozofii. Po studiach przez trzy lata pozostał w Krakowie obracając się głównie w środowisku literackim. W 1533 r. dzięki podkanclerzemu koronnemu Janowi Chojeńskiemu przyjęty został do kancelarii królewskiej, co spowodowało, że przeniósł się do Wilna. Tu redagował listy i dokumenty królewskie oraz trudnił się przekładem pisarzy starożytnych. Przełożył w tym czasie "Aurea Carmina" Pitagorasa i "Poema elegantissimum" Phocilidesa. Jego zainteresowania nie ograniczały się tylko do literatury - zajmował się również muzyką, wydając w Krakowie "Mucicae elementa" w 1532 r. i "De musica figurata" w 1534 r. Z Wilna w 1537 r. wyjechał do Włoch na dalsze studia. Studiował w Padwie oraz Bolonii ze Stanisławem Orzechowskim. W Bolonii, w 1539 r. uzyskał tytuł doktora obojga praw. Po powrocie z Włoch w 1540 r . zamieszkał początkowo w Krakowie, gdzie uzyskał nowego protektora - arcybiskupa Piotra Gamrata. W tym czasie zaprzyjaźnił się ze Stanisławem Hozjuszem. Od stycznia 1541 r. do października 1542 r. był proboszczem w rodzinnym Bieczu, jednak szybko powrócił do Krakowa, gdzie w 1544 r. został przyjęty do kapituły katedralnej. W tym okresie napisał m.in. dzieło homilityczne złożone z eklog Jana Chryzostoma, które wydane w Bazylei w 1552 r. przyniosło mu europejską sławę. W 1545 r. znalazł się ponownie w kancelarii królewskiej, uzyskując w końcu stanowisko sekretarza królewskiego, które dawało mu ogromne możliwości i uprawnienia. Funkcję tę pełnił do 1558 r. Nieco wcześniej, bo w 1548 r. otrzymał resort spraw pruskich. W związku z tym wydał on dwie rozprawki polityczne pt. "De feudo Prussiae" i "Homagio ratio". W uznaniu zasług król w 1551 r. nadał Kromerowi kanonię warmińską, w 1552 jemu i jego braciom herb, a w 1555 r. zwolnił rodzinny dom biskupa warmińskiego od wszelkich podatków i danin. Monumentalnym dziełem Marcina Kromera jest "Historia Polski". Jej wydanie powierzył najbardziej znanemu wydawcy europejskiemu Janowi Oporinowi z Bazylei. "Historia Polski" Marcina Kromera ukazała się w 1555 r. jako "De origine et rebus gestis Polanorum libri XXX". Z tym dziełem związana jest rozprawa pt.: "Apologia contra obtrectiones guorandum", w której autor tłumaczy swoje stanowisko w wyżej wymienionym dziele. Drugim wybitnym dziełem Kromera jest "Geografia Polski" pisana przez niego w Krakowie. Pierwsza jej redakcja została ukończona w 1558 r. Jednak autor nie zdecydował się jej oddać do druku pomimo nalegań ze strony wydawcy, Jana Oporina, gdyż uważał swój opis Polski za niedopracowany. Po namowie Stanisława Karnkowskiego Kromer dopracował swoje dzieło, które po raz pierwszy drukiem pojawiło się w 1575 r. pt.: "Poloniae gentisge et reipublicae Polonicae descriptions libri duo". Marcin Kromer był też zręcznym dyplomatą. W latach 1543-1544 dwukrotnie wyjeżdżał do Rzymu w celu wyjednania zgody papieża dla prymasa Polski Piotra Gamrata na złączenie biskupstwa krakowskiego i arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Ponadto Kromer postulował o zwołanie soboru powszechnego. Ważny dla Marcina Kromera był rok 1569 kiedy to otrzymał od króla nominację na koadiutora biskupstwa warmińskiego. Dlatego też musiał się on przenieść na stałe do Lidzbarka Warmińskiego - siedziby biskupów warmińskich, choć koadiutorstwo objął ostatecznie dopiero w 1571 r. W 1579 r. po śmierci Stanisława Hozjusza został biskupem warmińskim. To właśnie Kromer jako pierwszy wprowadził na Warmii klasztory żeńskie w Braniewie, Lidzbarku, Ornecie i Reszlu. Jako pierwszy ufundował też tablicę poświęconą Kopernikowi, którą wmurowano w katedrę fromborską. Na Warmii spędził resztę swojego życia. Zmarł w 1589 r. i pochowany został we Fromborku w podziemiach katedry. Pozostawił po sobie znaczny dorobek - 65 opublikowanych książek i rozpraw.

Piotr Ciekliński

Pierwsze wydanie

"Potrójnego z Plauta"

Urodził się w 1558 r. w starym rodzie Abdanków, sięgającym początkami czasów pierwszych Piastów. Rodowe dobra rodziny to Lipinki i Rozdziele. Ciekliński mając zaledwie 20 lat był już sekretarzem króla Stefana Batorego i należał do najbardziej zaufanych ludzi w stronnictwie kanclerza i hetmana, Jana Zamoyskiego. Był człowiekiem o ogromnych talentach politycznych i dyplomatycznych - w 1587 r. był posłem polskim w Szwecji, w 1594 r. posłował do Włoch celem wyjednania u papieża zatwierdzenia fundacji "Akademii Zamoyskiej", w trzy lata później posłował do Konstantynopola. Jego służba dla Rzeczypospolitej nie kończyła się na dyplomacji - był uczestnikiem wojen moskiewskich Stefana Batorego i wyprawy wołoskiej Jana Zamoyskiego. W 1601 r. Zygmunt III Waza nadał mu tytuł podczaszego krakowskiego, a nieco wcześniej dodał do dóbr rodowych Cieklińskiego włości pod Dębowcem. Synowie Cieklińskiego również zrobili wspaniałą karierę. Stanisław, rotmistrz królewski, bił się pod dowództwem Jana Karola Chodkiewicza pod Kircholmem, za co Sejm Rzeczypospolitej uchwalił w 1609 r. przekazanie mu 4 tysięcy złotych nagrody. Drugi syn, Piotr, był sekretarzem Zygmunta III Wazy. Piotr Ciekliński był filarem wszystkich projektów Jana Zamoyskiego - brał udział w założeniu Zamościa, fundacji "Akademii Zamoyskiej", współtworzył słynną drukarnię akademicką. Akademię wyposażał sukcesywnie w księgozbiór, m. in. z Turcji sprowadził rękopisy greckie! Jako erudyta sięgnął także po pióro pisząc "Ziemię Wołoską", utwór napisany po raz pierwszy w Polsce w formie bajki politycznej. Napisał także "Hymny na święta Panny Najświętszej..." oraz "Wojciecha Apostoła i Arcybiskupa polskiego Bogarodzica". Ciekliński zasłynął jako autor "Potrójnego z Plauta" z 1598 r. Był to przekład, miejscami dosłowny, komedii obyczajowej Plauta "Trinummus", ale koncept Cieklińskiego polegał na tym, że akcję przeniósł z Aten do Lwowa i umieścił bohaterów w realiach Polski przełomu XVI i XVII w., dodając około 600 własnych oryginalnych wierszy. Utwór natychmiast po ukazaniu się został wystawiony na scenie. Niezwykle ciekawe jest, że jak wykazała analiza, utwór napisany został językiem z okolic Lipinek i Cieklina z doskonałą ortografią i w związku z tym miał znaczący udział w kształtowaniu pisowni języka polskiego. Piotr Ciekliński zasłużenie został nazwany "pierwszym polskim komediopisarzem".

Wacław Potocki

Fragment rękopisu

Wacław Potocki urodził się w 1621 r. w Woli Łużańskiej. Był absolwentem szkoły ariańskiej w Raciborsku i był gorącym zwolennikiem nauk Braci Polskich. W wieku 17 lat zaciągnął się do wojska i brał udział w tłumieniu powstania kozackiego w 1638 r. Mając 21 lat ożenił się z Katarzyną Morsztynówną. Przy podziale majątku rodzinnego jemu przypadła część Łużnej oraz Łosie i Leszczyny. Początkowo zamieszkał w Łosiu, a w 1646 r. osiadł w Łużnej. W 1651 roku w trakcie powstania Chmielnickiego walczył w wielkiej bitwie pod Beresteczkiem. W czasie potopu szwedzkiego, na zjeździe arian w Łużnej, opowiedział się po stronie szwedzkiej, ale ostatecznie w latach 1652-1653 stanął po stronie Jana Kazimierza, wystawiając nawet własny oddział wojskowy. Po roku 1658 przeszedł na katolicyzm. Potocki cieszył się dużym poważaniem szlachty ziemi krakowskiej. W 1667 r. został wybrany sędzią skarbowym. W latach 1667- 1668 pełnił intratną funkcję podstarościego grodzkiego w Bieczu, a w latach 1668-1676 sędziego grodzkiego bieckiego. W 1672 r., przed spodziewanym najazdem tatarskim został wybrany na komendanta obrony Biecza. W 1673 r. otrzymał nominację na dowódcę grodu bieckiego i stale tu przebywał. W latach siedemdziesiątych XVII w. związał się z Janem Sobieskim. Siłą rzeczy, po wyborze tegoż na króla, pozycja Potockiego wzrosła jeszcze bardziej. Nie szczędząc ani sił ani środków dla dobra Polski, w 1673 r. wysłał na wojnę swego 22-letniego syna Stefana, który jednak po odbytej kampanii umarł we Lwowie. Jego ciało sprowadził Potocki do Biecza i pochował w kościele farnym. Mimo tego, Potocki wysłał do wojska drugiego syna, Jerzego, który dzielnie walczył pod Żwańcem. Zasługi ojca i syna nie pozostają bez nagrody. Złożenie przez Potockiego urzędu podczaszego krakowskiego na rzecz syna, w 1685 roku zyskało oficjalne potwierdzenie króla Jana III Sobieskiego ("Jerzemu Potockiemu, swemu byłemu dworzaninowi, a teraz towarzyszowi chorągwi husarskiej za waleczność w wyprawach wojennych oraz za gorliwość w publicznych posługach oddaną"). W 1691 r. Jerzy Potocki zmarł. W 1685 r. Wacław Potocki na sejmie został mianowany komisarzem do spraw granic Śląska. Tym, czym Wacław Potocki zaskarbił sobie szczególne miejsce w historii Polski są jego poezje - jest on największym poetą polskiego baroku, a jego dorobek obejmuje kilka tysięcy utworów. Pisał od lat 40-tych XVII w., wydając już wówczas "Pojedynek rycerza chrześcijańskiego", który spotkał się z bardzo życzliwym przyjęciem szczególnie wśród arian. Parał się także epiką, pisząc "Lidię" i jeden z najsłynniejszych swoich utworów, "Transakcję wojny chocimskiej". Często, w swej twórczości zajmował się aktualnościami politycznymi - przykładem jest tutaj "Pogrom turecki z Hussein paszą pod Chocimem" czy też aktualizacja "Wojny chocimskiej" po zwycięstwie Sobieskiego pod Chocimem. U schyłku życia opracował "Poczet herbów szlachty Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego". Wacław Potocki nie był bałwochwalcą "złotej wolności" i w swych utworach bywał bardzo krytyczny wobec przerostów ustroju demokracji szlacheckiej. Jednocześnie średnią szlachtę uważał za jedyną siłę zdolną wyprowadzić Polskę z kryzysu ustrojowego. Sam uważał się skromnie za poetę Pogórza, ale potomność uznała go za najbardziej sarmackiego pisarza w literaturze staropolskiej, a jego utwory były niewyczerpanym źródłem cytatów w dysputach politycznych. Wacław Potocki zmarł w 1696 r. Pochowany został w podziemiach klasztoru franciszkanów-reformatów w Bieczu. W 1986 r. w ścianę kościoła klasztornego wmurowano tablicę pamiątkową.

 

Kazimierz Pułaski

Urodził się w 1746 r. Najsłynniejszy dowódca konfederacji barskiej, generał amerykański, bohater narodowy Stanów Zjednoczonych. Jego związki z Ziemią Gorlicką dotyczą czasu konfederacji barskiej. Mając 22 lata, zmuszony przez Rosjan do wycofania się znad Dniestru, znalazł się wraz z swoim oddziałem pod Bieczem (kwiecień 1769 r.). Po raz drugi znalazł się na Ziemi Gorlickiej w marcu 1770 r., gdy po przegranej bitwie z Rosjanami znalazł się w obozie w Izbach i założył drugi obóz na stokach góry Jawor koło Wysowej. Tam szkolił kawalerię, stamtąd wyprawiał się na zaczepne potyczki. Brał m.in. w bitwach pod Bieczem, w Koniecznej, oraz w głównej, kilkudniowej bitwie, która odbyła się w Wysowej w sierpniu 1771 r. Niestety bitwa zakończyła się klęską konfederatów, którzy zmuszeni byli do wycofania się poza granice Polski. Po emigracji do Ameryki Północnej Pułaski wziął udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych i był faktycznym twórcą kawalerii amerykańskiej. Zginął w 1779 roku w bitwie pod Savannah. Obecnie w Parku Miejskim w Gorlicach znajduje się jego pomnik.

 

 

Stanisław książę Jabłonowski

Urodził się w 1799 r. w Annopolu na Wołyniu. Od 10 roku życia mieszkał w Paryżu. Po klęsce Napoleona powrócił do Polski i służył w wojsku, dochodząc do stopnia podporucznika. W 1824 r. ożenił się z Marią Wielopolską, przez co stał się właścicielem Kobylanki. W 1830 r. walczył w powstaniu listopadowym, awansując do stopnia kapitana i został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Po klęsce powstania wyemigrował, ale po latach powrócił do Kobylanki i z zapałem zajął się wydobyciem i przetwarzaniem ropy naftowej. W lipcu 1852 r. wybudował w części Siar zwanej "Pustym Lasem" pierwszą kopalnię ropy naftowej, na co otrzymał oficjalny dokument austriackich władz górniczych. Fakt ten oznacza, że właśnie na Ziemi Gorlickiej powstała pierwsza na świecie kopalnia ropy naftowej. Jabłonowski odegrał absolutnie pionierską rolę w wykorzystaniu ropy naftowej i rozwoju przemysłu naftowego. Swoje życie i działalność opisywał w pamiętnikach, które - choć przejęte do publikacji przez Józefa Ignacego Kraszewskiego - nie doczekały się wydania. Zmarł w 1878 r.

 

 

Wincenty Pol

Urodził się w 1807 r. Był wybitnym poetą, prozaikiem, geografem oraz profesorem pierwszej w Polsce Katedry Geografii na UJ w Krakowie. Ukończył Wydział Filozoficzny na Uniwersytecie Lwowskim. Brał udział w Powstaniu Listopadowym. Duże zasługi położył w zakresie opracowania geografii całej Polski. Był pierwszym uczonym, który dokonał podziału na krainy roślinne i przyczynił się do ujednolicenia nazewnictwa geograficznego. Najważniejsze jego prace to: "Północny wschód Europy pod względem natury", "Rzut oka na północne stoki Karpat" oraz literackie "Pieśni Jonasza", "Pieśń o ziemi naszej Mohort" itd. W 1835 r. spędził kilka miesięcy w Zagórzanach, będąc w gościnie u Tadeusza Skrzyńskiego. Powstał tu cykl "Pieśń o ziemi naszej". Po raz drugi odwiedził Zagrzany w 1839 r. Zamieszkał w Gliniku Mariampolskim i uczył młodzież w szkole w Zagórzanach. Latem urządzał liczne wędrówki w Karpaty. Mieszkał tu do 1846 r. Nasilające się niepokoje chłopskie spowodowały, że opuścił Glinik Mariampolski i udał się do przyjaciela mieszkającego w Polance koło Krosna. Niestety tam właśnie wkrótce został zaatakowany przez chłopów, pobity, a jego cenne rękopisy spłonęły. Nie widział na jedno oko, a pod koniec życia oślepł zupełnie co uniemożliwiło mu pracę. Zmarł w 1872 r.

 

 

Ignacy Łukasiewicz

Urodził się w 1822 roku w Zadusznikach (powiat Mielec). Od 1837 związany był z tajną organizacją Stowarzyszenie Ludu Polskiego. W 1845 nawiązał kontakt z Edwardem Dembowskim i został zaprzysiężony jako agent Centralizacji Towarzystwa Demokratycznego Polskiego w Rzeszowie. Aresztowano go w 1846 r., ale z braku dostatecznych dowodów w następnym roku został zwolniony pod rygorem zamieszkania we Lwowie. Tam, w 1848 r. podjął pracę w aptece Piotra Mikolascha. W latach 1850 - 1852 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie Wiedeńskim, gdzie 30 lipca 1852 roku uzyskał dyplom magistra farmacji.

W aptece, za sprawą Jana Zeha, po raz pierwszy zetknął się ropą. Ich doświadczenia, w których Zeh był już zaawansowany, doprowadziły w końcu do otrzymania produktu nazwanego naftą świetlną i użycia go w wykonanej przez lwowskiego blacharza Adama Bratkowskiego lampie naftowej. Wynalazek szybko znalazł praktyczne zastosowanie - 31 lipca 1853 roku lampy naftowe oświetliły salę operacyjną Szpitala Powszechnego O.O. Pijarów we Lwowie. Austriacki Urząd Patentowy 2 grudnia 1853 r. przyznał Ignacemu Łukasiewiczowi i Janowi Zehowi wspólne prawa patentowe "na oczyszczoną ropę", a 23 grudnia tegoż roku kolejny wspólny patent na wyrób świec parafinowych.

Drogi Zeha i Łukasiewicza szybko się rozeszły - Zeh założył sklep naftowy i destylarnię ropy i zaopatrywał ludność w naftą oraz inne produkty ropopochodne. Łukasiewicz chciał podążać własną drogą i przyjechał do Gorlic, gdzie istniała już pierwsza kopalnia ropy naftowej uruchomiona przez księcia Stanisława Jabłonowskiego. Łukasiewicz zatrudnił się w aptece Ludwiki Bartkowej jako prowizor, a w wolnych chwilach w piwnicy gorlickiego magistratu, przeprowadzał niebezpieczne doświadczenia z ropą.

W 1854 r. rajcy miasta Gorlice zafascynowani nowym źródłem światła, zawiesili pierwszą na świecie lampę uliczną, w kapliczce Chrystusa Frasobliwego na skrzyżowaniu ulicy Zawodzie w Gorlicach.

O Janie Zehu szybko zapomniano, gdyż ten, złamany tragiczną śmiercią żony i córki, nigdy nie walczył o swe miejsce w historii przemysłu naftowego.

Kariera Łukasiewicza biegła przez kilka lat ze zmiennym szczęściem. Wszedł w kilka z spółek, założył w 1856 r. rafinerię w Ulaszowicach koło Jasła, kopalnię w Bóbrce, ale bez większego powodzenia. Doszło do tego, że Łukasiewicz z początkiem lat 60 - tych XIX w. był gotów porzucić nafciarstwo na zawsze. Wszystko zmieniło się po wypływie ropy z szybu "Wojciech" w Bóbrce - Łukasiewicz szybko stanął na nogi. W 1861 roku została zawiązana nowa spółka naftowa: Klobassa, Trzecieski i Łukasiewicz działająca na zasadzie porozumienia ustnego do 1871 roku (wtedy spisano formalną umowę). W 1872 r. upamiętnił swoją pracę i założenie własnej kopalni w Bóbrce kamiennym obeliskiem. Obelisk ten jest uważany za poświadczenie powstania pierwszej kopalni naftowej na świecie, co jest błędem.

Łukasiewicz w 1857 r. ożenił się z siostrzenicą, Honoratą Stacherską. W rok później urodziła się im córka Marianna, lecz niedługo potem zmarła. Nie zaznając szczęścia w rodzinie, Łukasiewicz rzucił się w wir pracy społecznej, a posiadając niemałe środki finansowe, był inicjatorem, organizatorem i wykonawcą wielu akcji na rzecz polepszenia warunków życia społeczeństwa galicyjskiego. Upatrując źródło bogactwa społeczeństwa w ropie, był niezmordowanym krzewicielem wiedzy o metodach wydobycia, produkcji i dystrybucji surowca.

W roku 1880 został pierwszym prezesem powstałego w Gorlicach Krajowego Towarzystwa Naftowego, a następnie został honorowym, dożywotnim kuratorem KTN. Działał aktywnie w Komisji Naftowej Sejmu Krajowego, pracując nad systemem prawnym i podatkowym w przemyśle naftowym, bezpieczeństwem w kopalnictwie.

Zmarł w 1882 r. w swoim majątku w Chorkówce.

William Henry MacGarvey

Urodził się w 1843 r. w Kanadzie. Tam ożenił się z Polką, wnuczką powstańca kościuszkowskiego. Za jej namową, a także dzięki kontaktom ze Stanisławem Prusem Szczepanowskim, przemysłowcem naftowym, w początkach lat 80 - tych XIX w. zjawił się w Polsce. Tutaj dokonał jednych z pierwszych wierceń tzw. metodą kanadyjską, która była kamieniem milowym w przemyśle naftowym. Mac Garvey zasłynął jednak przede wszystkim na polu organizacji i zarządzania przedsiębiorstwami naftowymi. Po osiedleniu się w Gliniku Mariampolskim pod Gorlicami, wraz z austriackim finansistą Johnem Simeonem Bergheimem założył w 1883 r. rafinerię ropy naftowej i zakład narzędziowo - naprawczy. W krótkim czasie rafineria stała się jedną z najważniejszych na tym terenie, a zakład przeistoczył się w fabrykę maszyn i urządzeń wiertniczych, najlepszą w Europie do 1918 r. Firma ta, przechodząc różne koleje, istnieje do dziś. MacGarvey od 1895 r. był współwłaścicielem Galicyjskiego Karpackiego Naftowego Towarzystwa Akcyjnego z siedzibą w Gliniku Mariampolskim, jednej z najpotężniejszych firm przemysłu naftowego. Był także wiceprezesem Krajowego Towarzystwa Naftowego. Przez długie lata współpracował z Władysławem Długoszem i był świadkiem na jego ślubie. Brał żywy udział w życiu Gorlic, budując tu szkołę i ochronkę, a także sfinansował renowację kapliczek przydrożnych. W 1914 r., w chwili wybuchu wojny, wyjechał do Wiednia i tam na wieść o zajęciu jego firm przez Rosjan doznał zawału serca i zmarł.

Stanisław Wyspiański

Urodził się w 1869 roku, zmarł w 1907. Jest jednym z najsławniejszych polskich dramatopisarzy, poetów, i malarzy. Jest również uznawany za największego obok romantyków twórcę polskiego dramatu, zwłaszcza tragedii. Do największych jego sztuk należą: "Wesele", "Bolesław Śmiały", "Noc Listopadowa", "Wyzwolenie". Jako pierwszy zainscenizował "Dziady" Adama Mickiewicza. Z pod jego ręki wyszły też witraże, polichromie, portrety oraz pejzaże. Na Ziemi Gorlickiej bardzo ciekawił Wyspiańskiego Biecz. Prowadził tutaj prace nad polichromią do kościoła parafialnego w Bieczu i projektował witraże, jednak jego projekty nie zostały zrealizowane co sprawiło mu wielki zawód. Malował także kościół pw. Św. Św. Filipa i Jakuba w Sękowej. Zmarł w 1907 r.

Wojciech Biechoński

Urodził się 1839 r. Ukończył kurs polskiej szkoły wojskowej w Genui i podczas powstania styczniowego pełnił funkcję powstańczego komisarza woj. krakowskiego. Przez krótki czas pełnił także funkcję Sekretarza Stanu w Rządzie Narodowym. Po upadku powstania wyemigrował i poświęcił się studiom ekonomicznym. W latach 1867 - 1902 mieszkał i pracował w Gorlicach. W latach 1887 - 1902 był burmistrzem Gorlic. Przyczynił się do rozwoju ruchu spółdzielczego, założył Towarzystwo Zaliczkowe, najstarszą instytucję finansową w powiecie. Walnie przyczynił się do odbudowy miasta, które prawie w całości spłonęło w 1874 r. W 1902 przeniósł się do Lwowa, gdzie został prezesem Banku Związkowego. Na przełomie wieku założył Park Miejski w Gorlicach, jeden z najpiękniejszych w Polsce. W 1923 r. Rada Miasta Gorlice postanowiła nazwać park jego imieniem. Ogromnie przyczynił się do rozwoju przemysłu naftowego. Zmarł w 1926 r.

 

Adam hr. Skrzyński

Urodził się w 1853 r. Pionier przemysłu naftowego, przedsiębiorca i potentat naftowy. W 1872 r. Skrzyński wybudował rafinerię ropy naftowej w Libuszy, produkującą benzynę apteczną. Do rafinerii doprowadził w 1874 r. bocznicę kolejową, wyposażoną w trzy rozjazdy i połączoną ze stacją kolejową w Zagórzanach. W roku 1885 przeniósł siedzibę firmy z Libuszy do Zagórzan, które stały się tym samym siedzibą rodową hrabiów Skrzyńskich.. Był aktywnym działaczem Krajowego Towarzystwa Naftowego. W 1882 roku został wybrany do Sejmu Krajowego V kadencji z okręgu Biecz - Gorlice i pełnił mandat przez dwie kadencje. W 1891 r. wszedł jako poseł do parlamentu wiedeńskiego. W 1895 r. dekretem cesarza Franciszka Józefa otrzymał tytuł hrabiowski. Ciekawostką jest, że w swoim naftowym przedsiębiorstwie zatrudnił na stanowisku dyrektora i pełnomocnika firmy dr Juliana Krzyżanowskiego. Na początku lat 80-tych XIX wieku, gdy wynaleziono tzw. metodę kanadyjską wiercenia ropy, Skrzyński wraz z Augustem Korczak Gorayskim (prezesem KTN), sprowadził na swoje tereny przedsiębiorcę kanadyjskiego Wiliama Henry'ego Mac Garvey'a i austriackiego finansistę Johna Simeona Bergheima. Przeprowadzał stałe poszukiwania źródeł ropy, na przełomie lat 1899 - 1900 w Lipinkach oraz w Kobylance. Adam Skrzyński ożenił się z Oktawią Tarnawską z którą miał troje dzieci - Izabelę, Marię i Aleksandra, późniejszego premiera i ministra spraw zagranicznych. Zmarł w 1905 r.

Aleksander Skrzyński

Urodził się w 1882 r. w Krakowie. Wybitny prawnik, polityk i dyplomata. Mieszkał w Zagórzanach koło Gorlic, w swej rodowej posiadłości. Pracował w dyplomacji austro-węgierskiej, a w II Rzeczypospolitej był ministrem spraw zagranicznych kilku rządów. W latach 1925 - 1926 sam został premierem, zachowując równocześnie tekę ministra spraw zagranicznych. Był związany z masonerią, ale na ogół dość dobrze współpracował z Narodową Demokracją. Po przewrocie majowym Piłsudskiego wycofał się z życia politycznego. Zginął w 1931 r. w wypadku samochodowym i został pochowany w rodzinnym mauzoleum w Zagórzanach. Mauzoleum to zwraca uwagę swą niespotykaną w Polsce bryłą - jest to bowiem piramida z wyrastającym z niej wielkim krzyżem. W Zagórzanach nadal stoi jego pałac ale jest w bardzo złym stanie technicznym.

 

Władysław Długosz

Bez wątpienia jest to jedna z najciekawszych i najbarwniejszych postaci Ziemi Gorlickiej. Urodził się w 1864 r. w Krakowie i po ukończeniu 6 klas Szkoły Realnej w Krakowie odbył studia techniczne w Pradze. W 1887 r. przyjechał do Siar, małej wsi pod Gorlicami, znęcony wieściami o bajecznych majątkach powstających dzięki bujnie rozwijającemu się tutaj przemysłowi naftowemu. Pracował w kopalniach ropy naftowej w Siarach, Sękowej i Ropicy Górnej przechodząc wszystkie szczeble kariery naftowej od pomocnika kowala do kierownika kopalni. W tym czasie zetknął się z Williamem Henry'm Mac Garvey'em, który w Krygu koło Gorlic prowadził jedne z pierwszych na ziemiach polskich wiercenia systemem kanadyjskim.

Wszystko co posiadał, Długosz w 1890 r. zainwestował we własną kopalnię i zbankrutował. Straciwszy cały majątek, ale bogatszy o doświadczenia, Długosz zatrudnił się w firmie Mac Garvey'a, którą ten założył z austriackim finansistą Johanem Simenonem Bergheimem. Długosz rozpoczął poszukiwania ropy pod Borysławiem, ale bez powodzenia, tak, iż w końcu Mac Garvey postanowił zamknąć kopalnię i przenieść ją w inne miejsce. Wbrew jego woli, Długosz wraz z poznanym w Siarach Janem Rączkowskim wiercił dalej, stosując przy tym, jak się potem okazało, przełomowe dla przemysłu naftowego wynalazki. W 1896 r. Długosz na głębokości 900 metrów dotarł do wielkich pokładów ropy, a jego szyb zaczął produkować 40 ton ropy dziennie. W ten sposób Długosz stał się odkrywcą Zagłębia Borysławskiego, a jego dokonanie stało się przełomem w polskim przemysłem naftowym.

Od tej pory kariera Władysława Długosza nabrała zawrotnego tempa. Z miejsca został dyrektorem kilku kopalni MacGarvey'a, wrócił do Siar i ożenił się z Kamilą Dembowską, córką Władysława Dembowskiego, właściciela wsi. Świadkami na tym ślubie byli William Henry Mac Garvey i Wojciech Biechoński, burmistrz Gorlic W początkach XX wieku Długosz był już samodzielnym przedsiębiorcą i człowiekiem niezmiernie bogatym. Odkupił od teścia Siary i postawił tam wielki pałac w stylu secesyjnym z okazałym parkiem, oranżerią i kordegardą.

Mając potężne zaplecze materialne, Długosz związał się z ruchem ludowym i rozpoczął karierę polityczną - w 1908 r. został posłem do Sejmu Krajowego, a w 1911 r. posłem do Rady Państwa w Wiedniu. W tymże roku 1911, Długosz stał się jednym z najważniejszych ludzi w Cesarstwie Austro - Węgierskim - został ministrem ds. Galicji. W grudniu 1913 r. miał miejsce burzliwy zjazd Polskiego Stronnictwa Ludowego, w czasie którego doszło do otwartej walki pomiędzy zwolennikami Wincentego Witosa i lewicującego Jana Stapińskiego. Długosz był podporą obozu Witosa i jego prawą ręką i w zasadzie to właśnie jego postawa i jego osoba stanowiła casus belli dla stapińszczyków. W efekcie doszło do rozłamu, a ugrupowanie Długosza i Witosa przyjęło nazwę Polskie Stronnictwo Ludowe - Piast ( od nazwy swojego organu prasowego).

W konsekwencji politycznej rozłamu Długosz w 1914 r. złożył dymisję ze stanowiska ministra ds. Galicji, ale miało to już dość ograniczone znaczenie w obliczu wybuchu I wojny św. W tym momencie Długosz stał się filarem Piasta, zapewniając partii stabilność materialną i organizacyjną, a także sprawne funkcjonowanie jej gazety - to właśnie Długosz wyłożył pieniądze na jej powstanie. Gazeta, dzięki mądremu zarządowi i za sprawą redaktora naczelnego, Józefa Rączkowskiego z Siar, w latach wojny stała się jedną z najpoczytniejszych gazet w Cesarstwie.

Długosz zasłynął podczas wojny przede wszystkim dwoma akcjami politycznymi. Wraz z Włodzimierzem Tetmajerem, swoim kolegą klubowym, w wiedeńskim domu Długosza, 28 maja 1917 r. opracowali rezolucję o wolnej, niepodległej i zjednoczonej Polsce z dostępem do morza. W grudniu tego roku, Długosz wygłosił w austriackiej Komisji Wojskowej słynna mowę o okrucieństwach armii austriackiej i niemieckiej dokonanych na ludności Galicji. Po wygłoszeniu tej mowy Długosza potajemnie śledził wywiad austriacki.

W niepodległej Polsce Władysław Długosz nadal pozostał wielkim przemysłowcem, politykiem i społecznikiem. Już w 1917 r. został prezesem Krajowego Towarzystwa Naftowego, a w 1921 r. powierzono mu prezesurę Państwowej Rady Naftowej. W rok później wybrany został do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, oczywiście z listy PSL - Piast. Odszedł z polityki dopiero po zamachu stanu Piłsudskiego z 1926 r., jednak w uznaniu zasług, w 1931 r. otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta. Stale rozwijał kopalnictwo naftowe na Ziemi Gorlickiej, odnosząc sukces szczególnie w przypadku Biecza - Załawia.

Długosz był niezwykle oddanym obywatelem Ziemi Gorlickiej. W latach 1909 - 1923 piastował funkcję marszałka Rady Powiatowej w Gorlicach. Z jego inicjatywy i często za jego pieniądze powstawały związki mleczarskie, domy ludowe, szkoły. Dla młodzieży wiejskiej uczącej się w mieście wybudował dwa internaty polski i ruski (łemkowski). Był głównym inicjatorem powstania Okręgowego Towarzystwa Rolniczego i Spółki Handlowej "Sierp". Za jego pieniądze zbudowano "Dom Sokoła" z pierwszym kinem w Gorlicach i odbudowano zniszczony kompletnie przez Austriaków kościół pw. Św. Św. Filipa i Jakuba.

Władysław Długosz zmarł w 1937 r. i pochowany został w rodzinnym mauzoleum w Siarach.

Włodzimierz Tetmajer

Urodził się w 1862 r. w Ludźmierzu na Podhalu. Był przyrodnim bratem poety Kazimierza Przerwy Tetmajera. Wykształcenie artystyczne zdobywał w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie uczył m.in. Jan Matejko. Równocześnie studiował filologię klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim. Naukę kontynuował w Monachium oraz w Paryżu. Był zafascynowany wsią i to do tego stopnia, że w 1890 r. ożenił się z Anną Mikołajczykówną, chłopką z podkrakowskich Bronowic. Jego fascynacja zaowocowała wieloma przedstawieniami o tematyce rodzajowej z nurtu ludowości, określanego czasem jako chłopomania. Był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich Sztuka i współzałożycielem Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana a także Grupy Zero. Zajmował się ilustratorstwem, projektowaniem witraży i malarstwem ściennym; wykonał m. in. polichromię kaplicy królowej Zofii w Katedrze na Wawelu a także polichromię kościoła pw. Bożego Ciała w Bieczu. Był przyjacielem Władysława Długosza, wielokrotnie przebywał w jego majątku w Siarach. Tetmajer był zapalonym działaczem PSL-Piast. W czasie I wojny św. zasłynął zgłoszeniem napisanej wspólnie z Długoszem rezolucji o wolnej i niepodległej Polsce z dostępem do morza (28 maja 1917 r.). Często malował kościół pw. Św. Św. Filipa i Jakuba w Sękowej. Włodzimierz Tetmajer był pierwowzorem postaci Gospodarza w dramacie Stanisława Wyspiańskiego "Wesele". Zmarł w 1923 r. w Krakowie.

 

Bronisław Świeykowski

Urodził się w 1865 r. Był księdzem, szambelanem papieskim, kolekcjonerem i humanistą, wieloletnim katechetą, nauczycielem i wychowawcą młodzieży. W czasie I wojny światowej, kiedy do Gorlic zbliżała się linia frontu, został wybrany na komisarycznego burmistrza Gorlic. Pełnił tę funkcję w najtrudniejszym i najtragiczniejszym dla miasta okresie od 15 listopada 1914 do 2 maja 1915 r. Właśnie 2 maja 1915 r. miała miejsce pod Gorlicami wielka bitwa wojsk niemieckich i austro - węgierskich z wojskami rosyjskimi, największa bitwa frontu wschodniego I wojny światowej. Miasto uległo zniszczeniu w 90 % (ocalało zaledwie 45 domów), a znaczna część ludności zmarła od kul, z głodu, chorób. W czasie swej służby ksiądz Świeykowski wyjątkowo odważnie stawał w obronie ludności cywilnej wszelkich nacji i organizował dostawy żywności. Był nazywany "obrońcą ludności Gorlic". W 1917 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa, ale odznaczenia nie przyjął. Po wojnie został Honorowym Obywatelem Miasta Gorlice. Zmarł w Gorlicach w 1956 r.

 

Bolesław Wieniawa-Długoszowski

Urodził się w 1881 r w Maksymówce (powiat Dolina), ale wychowywał się w Bobowej, ponieważ jego rodzice nabyli tam klasycystyczny dworek. Bobowa pozostawała w rodzinie Długoszowskich do 1945 r., czasem przyjeżdżał tu Józef Piłsudski. Bolesław ukończył szkołę w Bobowej, następnie studiował medycynę i omalże nie został lekarzem okulistą. Z zamiłowania był poetą, ale formalnie jego kariera rozwijała się w wojsku. Doszedł do stopnia generała dywizji, ale wrodzona zawadiacka przekora nakazywała mu tytułować się "byłym pułkownikiem". Studiował we Francji, ale tam bardziej wciągała go bohema. W czasie I wojny światowej zaciągnął się do legionów i rychło stał się fanatycznym zwolennikiem Józefa Piłsudskiego. Był jego adiutantem, a nieoficjalnie powiernikiem, ulubieńcem i zaufanym. Wykonywał dla Piłsudskiego różne tajne misje, był współorganizatorem zamachu stanu w 1926 r. Był jedną z głównych postaci rządów sanacji w II Rzeczypospolitej, pełnił szereg funkcji dowódczych w WP, a w latach 1938-1940 doskonale wywiązywał się z funkcji ambasadora RP w Rzymie. Zawdzięczał to głównie znakomitym kontaktom z Galeazzo Ciano, zięciem Mussoliniego. Człowiek niezwykle zdolny, wszechstronnie utalentowany, ale birbant i hulaka, powszechnie utożsamiany z nieprawościami sanacji i klęską wrześniową. We wrześniu 1939 r. został przez Ignacego Mościckiego mianowany następcą na stanowisku prezydenta RP. Ze względu na francuskie naciski, nie objął funkcji i pozostawiony samemu sobie, w 1942 r. popełnił samobójstwo skacząc z balkonu budynku przy Riverside Drive 41 w Nowym Jorku.

 

Włodzimierz Kunz

Urodził się w 1926 r. Był malarzem, grafikiem, profesorem i rektorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 1936 - 1948 mieszkał w Gorlicach, tu ukończył gimnazjum im. Kromera. Potem studiował w krakowskiej ASP w pracowniach prof. prof. Zbigniewa Pronaszki, Adama Marczyńskiego oraz Hanny Rudzkiej-Cybis. Jako pracownik naukowy przeszedł drogę od asystenta do profesora zwyczajnego (1986 r.), był dziekanem Wydziału Grafiki i kierownikiem Pracowni Litografii i Malarstwa. Dwukrotnie był rektorem ASP. Członek Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności, przewodniczący Sekcji Plastyki Wyższego Szkolnictwa Artystycznego, był przewodniczącym Komisji Nagród Ministerstwa Kultury i Sztuki. Był autorem wielu indywidualnych, krajowych i zagranicznych wystaw m.in. w USA, Brazylii, Egipcie, San Marino, Belgii, Niemczech, Norwegii. Jego prace znajdują się w zbiorach muzealnych całego świata (np. Muzeum Guggenheimów w Nowym Jorku, Biblioteka Kongresu w Waszyngtonie, Muzeum Sztuki Współczesnej w Tokio, Kunstholle w Norymberdze). Był znakomitym artystą i pedagogiem. W 1994 r., w 40 - lecie swojej pracy twórczej otrzymał Honorowe Obywatelstwo Miasta Gorlice. Zmarł w 2002 r.

POWIAT GORLICKI TO:

110000 MIESZKAŃCÓW
996 KM2 POWIERZCHNI
37 PROJEKTÓW EU
STAROSTWO POWIATOWE W GORLICACH

ul. Biecka 3, 38-300 Gorlice
woj. małopolskie
www.powiatgorlicki.pl
tel.: (018) 353 53 80
fax: (018) 353 75 45
starostwo@powiatgorlicki.pl

Godziny pracy:

Poniedziałek - piątek 7.30 - 15.30

GORLICE

49°39'44.9"N 21°09'39.4"E