• 29 marca 2024
  • Imieniny:  Wiktoryna, Helmuta, Eustachego

Jedną z najpiękniejszych budowli Gorlic jest niewątpliwie Dwór Karwacjanów, który obecnie pełni funkcję galerii sztuki. Jest to miejsce często i chętnie odwiedzane  przez gorlickich miłośników sztuk pięknych, ponieważ mogą się oni w jego  szacownych murach delektować dziełami  artystów z różnych krajów, między innymi Rosji, Ukrainy czy Litwy. Prezentowane są w nim również zbiory dokumentujące historię ziemi gorlickiej. Dwór, którego najstarsza zachowana część pochodzi z XVI wieku, to dawna siedziba rodu Dersława Karwacjana — założyciela i właściciela Gorlic. W początkowym okresie swego istnienia była to  obronna wieża mieszkalna, pełniąca funkcję typowej, w ówczesnej Polsce,   siedziby szlachecko-rycerskiej. Kamienna wieża Karwacjanów wraz z fosą i drewnianymi umocnieniami uzupełniała obronny system miasta. Później obiekt ten  uległ rozbudowie. W czasie działań wojennych w roku 1915 budynek  został trafiony bombą lotniczą,  stracił dach, a jego wnętrze strawił pożar.  Po przejściu frontu wypalone mury rozbierano aż do roku 1928,  traktując ruinę jako kamieniołom do odbudowy okolicznych domostw.   Dwór odbudowano w roku 1992 według projektu gorlickiego architekta Krzysztofa Filara, a projekty wnętrz Dworu,  wystroju architektonicznego budynku, stolarki drzwiowej i okienne, a także ogrodzenia i zagospodarowania dziedzińca wykonał nieodpłatnie Zdzisław Tohl. Dziś dwór pełni funkcję galerii sztuki, w której organizowane są wystawy czasowe poświęcone twórczości artystów z różnych krajów, między innymi Rosji, Ukrainy czy Litwy. Prezentowane są w nim również zbiory dokumentujące historię ziemi gorlickiej. Kim byli właściciele Dworu i  co ich skłoniło do tego, by przybyć nad rzekę Ropę?  Otóż w latach pięćdziesiątych czternastego wieku, w średniowiecznym Krakowie, za czasów miłościwie panującego króla Kazimierza Wielkiego, rozchodziły się wieści o niezwykle intratnym handlu z koroną węgierską. Co bystrzejsi, ówcześni biznesmeni, kupowali lub starali się na dworze królewskim o urzędy na kresach Rzeczypospolitej graniczących  z Królestwem Węgierskim. Tak też uczyniła majętna rodzina bankierów i kupców krakowskich Karwacjanów, która sprzedając swoje kopalnie srebra w Libiążu, pod Krakowem oraz kilka browarów krakowskich nabyła, tzw. „klucz gorlicki”. Były to ziemie i lasy wokół niewielkiej osady Gardlicza, która zamykała wąskie przejście między górami Beskidu do przełęczy Konieczna na ówczesnej granicy polsko-węgierskiej. Mając spore wpływy na dworze królewskim Karwacjanie uzyskali lokację w roku 1354 miasta na prawie wołoskim, o nazwie Gorlice. Dersław Karwacjan – stolnik sandomierski, wybudował w Gorlicach, na stromej skarpie nad rzeką Ropą, kamienny dwór z obszerną piwnicą. Płynąca wówczas pod dworem spławna rzeka Ropa, pozwalała na szybki załadunek i transport towarów. Jednak o sukces całego przedsięwzięcia, Karwacjanie musieli walczyć długo i zawzięcie, z sąsiadującym z Gorlicami- „państwem szymbarskim”- własnością potężnej rodziny Gładyszów. Dlatego też, aby usprawnić działanie miasta i powiększyć liczbę osadników, Dersław II Karwacjan uzyskał od króla Wacława w roku 1417 powtórna lokację Gorlic, tym razem na prawie magdeburskim, co pozwoliło na znaczne powiększenie terenu miasta i uzyskanie korzystnych handlowych przywilejów. Ostatecznie Gorlice wygrały tą zaciętą wojnę handlową z Szymbarkiem i królewskim miastem Biecz, awansując w wiekach późniejszych na stolicę regionu.

Źródło: Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów
Fot.  Barbara Zasowska

More Joomla Extensions

POWIAT GORLICKI TO:

110000 MIESZKAŃCÓW
996 KM2 POWIERZCHNI
37 PROJEKTÓW EU
STAROSTWO POWIATOWE W GORLICACH

ul. Biecka 3, 38-300 Gorlice
woj. małopolskie
www.powiatgorlicki.pl
tel.: (018) 353 53 80
fax: (018) 353 75 45
starostwo@powiatgorlicki.pl

Godziny pracy:

Poniedziałek - piątek 7.30 - 15.30

GORLICE

49°39'44.9"N 21°09'39.4"E